استاندارد های بین المللی برای حضور وکیل مدافع در تحقیقات مقدماتی و تطبیق آن با قوانین داخلی

چکیده وقتی فردی توسط حکومت، متهم به ارتکاب جرمی می شود، وی در معرض خطر محرومیت از آزادی و دیگر تحریمات قرار می گیرد. یکی از مهم ترین اجزای فنی حقوق دفاعی متهم و تضمین دادرسی عادلانه به ویژه در مرحله تحقیقات مقدماتی، بهره مندی از معاضدت و مساعدت وکیل مدافع است. اجرای یک دادرسی عادلانه مقتضی آن است که به متهم امکان دفاع از خود شخصاً یا با مساعدت وکیل مدافع داده شود. ضرورت حضور وکیل مدافع در مرحله تحقیقات مقدماتی، تا بدان حد بالاست که اگر قرار بود حضور وکیل مدافع در مرحله ای استثناء شود، بهتر آن بود که حضور وکیل مدافع در تمام مراحل دادرسی ممنوع شود و فقط در این مرحله، امکان حضور وکیل مدافع باشد. حضور وکیل مدافع در کنار متهم، باعث رعایت اصل « تساوی سلاح ها » می گردد. در برابر حکومت ها که در فرایند دادرسی کیفری مجهز به قضات، امکانات و حقوقدانان مجرب هستند، به متهم تنها هم باید امکان بهره مندی از معاضدت وکیل مدافع داده شود. در کشور ما، علیرغم اشاره به این حق در اصل سی و پنجم قانون اساسی، قوانین عادی دامنه این حق را بسیار محدود و مضیق کرده اند و به قاضی رسیدگی کننده به موضوع در مرحله تحقیقات مقدماتی، این اختیار را داده اند که با مستمسک قرار دادن سه ضابطه بی حد و مرز؛ محرمانه بودن تحقیقات، فساد آور بودن حضور فردی غیر از متهم و امنیتی بودن جرم از حضور وکیل مدافع در تحقیقات مقدماتی جلوگیری نماید و متهم، تنهای تنها در برابر دستگاه پر امکانات دادسرا قرار بگیرد. در این شرایط سخت و تاریک، امکان تضییع سایر حقوق دفاعی متهم به شدت افزایش می یابد. جزئیات و لوازم حق حضور وکیل مدافع در مرحله تحقیقات مقدماتی در حال حاضر در کشور ما با ایرادات بسیار زیادی روبه رو است که در همه جوانب نیازمند اصلاح است. کلید واژه : حق دفاع، وکیل مدافع، تحقیقات مقدماتی، موازین بین المللی.